อาการ “จมูกแห้ง คอแห้ง” อาจดูเป็นเรื่องเล็กน้อยที่หลายคนมองข้าม แต่แท้จริงแล้วมันคือสัญญาณเตือนที่ละเอียดอ่อนจากร่างกาย ที่กำลังบอกเราว่าความชื้นในระบบทางเดินหายใจกำลังอยู่ในภาวะวิกฤต !
ฉะนั้น บทความนี้เราจะมาเจาะลึกถึงสาเหตุ ตั้งแต่เรื่องใกล้ตัวอย่างอากาศในห้อง ไปจนถึงพฤติกรรมการใช้ชีวิต และที่สำคัญที่สุด คือ วิธีดูแลตัวเองที่คุณทำตามได้ง่ายๆ เพื่อคืนความชุ่มชื้น ให้คุณหายใจโล่งสบาย ไม่ต้องทนทรมานกับอาการแห้งผากอีกต่อไป
จมูกแห้ง คอแห้ง เกิดจากอะไรได้บ้าง ?
อาการจมูกแห้งและคอแห้งเกิดได้จากหลายสาเหตุ ตั้งแต่ปัจจัยภายนอกที่เราควบคุมได้ง่าย ไปจนถึงสัญญาณเตือนปัญหาสุขภาพที่ต้องใส่ใจ และเพื่อให้เข้าใจความแห้งนี้อย่างลึกซึ้ง เราจะมาสำรวจกันว่า อะไรคือต้นตอที่ทำให้เยื่อบุโพรงจมูกและลำคอของคุณสูญเสียความชุ่มชื้นไปบ้าง
1. อากาศแห้งจากเครื่องปรับอากาศหรือฤดูหนาว
การใช้เครื่องปรับอากาศเป็นเวลานาน หรือในช่วงฤดูหนาวที่มีความชื้นต่ำ สามารถดึงความชื้นออกจากเยื่อบุในจมูกและลำคอได้โดยตรง เมื่อเยื่อบุอ่อนแอลงและขาดความชุ่มชื้น ก็จะทำให้เกิดอาการระคายเคือง แห้งตึง และอาจทำให้เกิดอาการเจ็บคอหรือรู้สึกแสบในโพรงจมูกได้
2. การใช้ยาบางชนิด (เช่น ยาแก้แพ้ หรือยาลดน้ำมูก)
ยาบางชนิด โดยเฉพาะกลุ่มยาแก้แพ้และยาลดน้ำมูกอาจทำให้ปากแห้ง จมูกแห้ง ปัสสาวะลำบาก และง่วงซึมได้ เพราะยาประเภทนี้ออกฤทธิ์โดยการลดการหลั่งสารคัดหลั่งต่างๆ ของร่างกาย ซึ่งรวมถึงน้ำมูกและน้ำลายด้วย ทำให้สารคัดหลั่งเหล่านี้แห้งลง ส่งผลให้เยื่อบุในจมูกและลำคอมีความชุ่มชื้นลดลงอย่างมาก นำไปสู่ความรู้สึกแห้งแล้งและไม่สบายในช่องคอและโพรงจมูก
3. การสูบบุหรี่ หรืออยู่ใกล้ควันบุหรี่
สารเคมีในควันบุหรี่ทำให้เกิดการอักเสบและระคายเคืองอย่างรุนแรงต่อเยื่อบุจมูกและลำคอ ส่งผลให้ความสามารถในการสร้างความชุ่มชื้นและกำจัดสิ่งแปลกปลอมลดลง ทำให้เกิดอาการจมูกแห้ง แสบ และคอแห้งเรื้อรัง
4. ภูมิแพ้ หรือโพรงจมูกอักเสบเรื้อรัง
อาการภูมิแพ้มักมีน้ำมูกไหลหรือคัดจมูกเป็นหลัก แต่การสัมผัสสารก่อภูมิแพ้ (เช่น ฝุ่น ไรฝุ่น หรือเกสรดอกไม้) จะกระตุ้นให้เกิดการอักเสบเรื้อรังของเยื่อบุจมูก ซึ่งนำไปสู่อาการแห้งและระคายเคืองในจมูกและลำคอได้
5. โรคบางอย่าง เช่น โชเกร็น ซินโดรม (Sjogren’s syndrome)
โรคโชเกร็น ซินโดรม เป็นโรคแพ้ภูมิตนเอง (Autoimmune disease) ที่ส่งผลให้ระบบภูมิคุ้มกันเข้าโจมตีต่อมที่ทำหน้าที่สร้างความชุ่มชื้นในร่างกาย โดยเฉพาะต่อมน้ำลายและต่อมน้ำตา ซึ่งนำไปสู่ภาวะแห้งต่างๆ อย่างรุนแรงและเรื้อรัง เช่น ปากแห้ง ตาแห้ง และคอแห้ง
| จมูกแห้ง และ ขี้มูกแห้ง เหมือนกันไหม ? จมูกแห้งและขี้มูกแห้งไม่เหมือนกัน แต่เป็นอาการที่เกี่ยวข้องกัน โดยจมูกแห้ง คือ สภาวะที่เยื่อบุโพรงจมูกแห้งและระคายเคือง ในขณะที่ขี้มูกแห้ง คือ ลักษณะของน้ำมูกที่จับตัวเป็นก้อนแข็งแห้งภายในโพรงจมูก
อ่านเพิ่มเติมเกี่ยวกับขี้มูกแห้งได้ที่ : “ขี้มูกแห้ง” ปัญหากวนใจที่ไม่ควรมองข้าม พร้อมเคล็ดลับดูแลจมูกให้ชุ่มชื้นหายใจโล่ง
วิธีดูแลจมูกและคอให้ชุ่มชื้น หายใจโล่งสบาย
พารากราฟนี้เราจะมาแชร์ 5 วิธีดูแลตัวเองที่คุณทำตามได้ง่ายๆ เพื่อช่วยให้ระบบทางเดินหายใจของคุณชุ่มชื้น ลดอาการระคายเคือง และทำให้คุณรู้สึกหายใจได้สะดวกตลอดวัน
1. ดื่มน้ำให้เพียงพอตลอดวัน
การจิบน้ำอุ่นหรือน้ำอุณหภูมิห้องบ่อยๆ ตลอดวัน แทนที่จะดื่มปริมาณมากในคราวเดียว จะช่วยรักษาความชุ่มชื้นของเยื่อบุจมูกได้อย่างต่อเนื่อง ช่วยให้เมือกไหลเวียนได้สะดวก และบรรเทาอาการคอแห้งหรือเจ็บคอได้อย่างมีประสิทธิภาพ
2. ใช้สเปรย์พ่นจมูกสูตรอ่อนโยน
การใช้สเปรย์พ่นจมูกสูตรอ่อนโยน ที่มีส่วนผสมของน้ำเกลือซึ่งมีความเข้มข้นใกล้เคียงกับของเหลวในร่างกาย จะช่วยเติมความชุ่มชื้นให้กับเยื่อบุจมูกที่แห้งกรังทันทีที่พ่น ไม่ก่อให้เกิดการระคายเคือง และช่วยให้การทำงานของขนอ่อน (Cilia) ในการขับไล่สิ่งสกปรกเป็นไปอย่างราบรื่น
3. ล้างจมูกอย่างถูกวิธีด้วยน้ำเกลือ
การล้างจมูกด้วยน้ำเกลือเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพในการดูแลสุขภาพทางเดินหายใจ โดยชะล้างเมือกที่ข้น สารก่อภูมิแพ้ และสิ่งระคายเคืองที่ตกค้างในโพรงจมูกได้อย่างหมดจด อีกทั้ง ยังช่วยฟื้นฟูความชุ่มชื้นของเยื่อบุจมูกที่อาจแห้งหรืออักเสบให้กลับมาสมดุลได้อีกด้วย
ทั้งนี้ เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ดีที่สุดและป้องกันการติดเชื้อ ควรเลือกใช้น้ำเกลือสำหรับล้างจมูกโดยเฉพาะ และต้องมั่นใจว่าอุปกรณ์ล้างจมูกทุกชิ้นมีความสะอาดอยู่เสมอ
4. หลีกเลี่ยงสิ่งกระตุ้น เช่น ฝุ่น PM2.5 หรือควันบุหรี่
การป้องกันที่ดีที่สุด คือ การลดหรือหลีกเลี่ยงการสัมผัสกับสิ่งกระตุ้นภายนอกที่อาจทำร้ายระบบทางเดินหายใจ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง มลพิษทางอากาศ เช่น ฝุ่น PM2.5 และควันบุหรี่ ซึ่งมีอนุภาคขนาดเล็กที่แทรกซึมเข้าสู่เยื่อบุจมูกและคอ ทำให้เกิดการอักเสบ ความแห้ง และความระคายเคืองได้
5. ใช้เครื่องเพิ่มความชื้นในห้อง (Humidifier)
เครื่องทำความชื้นมีบทบาทสำคัญในการบรรเทาอาการจมูกแห้ง ด้วยการเพิ่มระดับความชื้นในอากาศ ซึ่งจะช่วยป้องกันการสูญเสียความชุ่มชื้นในเยื่อบุจมูกและทางเดินหายใจ
เมื่อไหร่ควรพบแพทย์ ?
หากอาการของคุณคงอยู่นานกว่า 10 วัน หรือหากคุณมีอาการจมูกแห้งร่วมกับอาการที่อาจบ่งชี้ถึงการติดเชื้อ อาทิ เลือดออก, ปวดหัว, มีกลิ่นปาก, ปวดใบหน้า, สูญเสียการรับกลิ่น, มีไข้ติดต่อกันเกิน 4 วัน, อาการแดง ร้อน หรือบวม คุณควรปรึกษาผู้ให้บริการด้านสุขภาพทันที
คำถามพบบ่อย (FAQ)
| จมูกแห้งใช้อะไรทา ? | คุณสามารถใช้ปิโตรเลียมเจลเพื่อเพิ่มความชุ่มชื้นให้กับเยื่อบุจมูกได้ เพียงใช้ปิโตรเลียมเจลในปริมาณเล็กน้อยทาเบาๆ บริเวณด้านในโพรงจมูก จะช่วยกักเก็บความชุ่มชื้นและป้องกันอาการแห้งได้เป็นอย่างดี |
| แผลจมูกแห้งมีลักษณะอย่างไร ? | แผลจมูกแห้ง มีลักษณะเป็นแผลแห้ง หมายถึงแผลที่ไม่มีการอักเสบหรือสิ่งคัดหลั่งออกมาจากแผล เช่น น้ำหนอง โดยอาจมีลักษณะผิวแห้ง ลอกเป็นขุย หรือแตกเป็นสะเก็ดเล็กๆ บริเวณจมูก ซึ่งอาจทำให้รู้สึกคันและระคายเคืองได้ |
| โพรงจมูกแห้งกี่วันหาย ? | หากเกิดจากหวัดธรรมดาอาจใช้เวลา 5-10 วัน แต่หากเป็นไซนัสอักเสบเฉียบพลันอาจใช้เวลา 2-4 สัปดาห์ และถ้าอาการไม่ดีขึ้นใน 1 สัปดาห์ หรืออาการแย่ลง ควรปรึกษาแพทย์ทันที |
บทสรุป
จะเห็นได้ว่า การดูแลสุขภาพระบบทางเดินหายใจให้แข็งแรงนั้นไม่จำเป็นต้องมีขั้นตอนที่ยุ่งยากและซับซ้อน เพียงแค่สร้างวินัยง่ายๆ ในชีวิตประจำวัน เช่น ดื่มน้ำบ่อยๆ ใช้เครื่องเพิ่มความชื้นในห้อง และที่สำคัญที่สุด คือ การล้างจมูกด้วยน้ำเกลืออย่างถูกวิธี ซึ่งเป็นหัวใจหลักในการช่วยให้เยื่อบุจมูกกลับมาสมดุลและชุ่มชื้น ลดปัญหากวนใจอย่างอาการจมูกแห้งและคอแห้งได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ขอบคุณข้อมูลจาก :
Hdmall – Medically Reviewed by นพ. ธนู โกมลไสย,
Kristin Hayes, RN – Medically Reviewed by John Carew, MD
รศ. นพ. ปารยะ อาศนะเสน
พญาไท 1
Tua Saúde – Medically Reviewed by Dr. Flávio Sakae ENT Specialist
พญาไท 2
